Esapidea 2005ean proposatu zuen Bizi Independentearen Foroaren (FVI) baitako desgaitasuna duten pertsonen komunitateak. Aniztasun funtzional motari eta mailari dagokienez, pertsona oso heterogeneoak dira, baita aniztasun funtzionalik gabeak ere. Komunitatea batez ere estatu eremukoa da, eta European Network on Independent Living (ENIL) delakoaren partaide da.
Gehiago irakurri
Hizkuntzaren bidezko bereizkeria eredu nagusia aldatu nahian, FVIren baitan "aniztasun funtzionala" kontzeptua sortu zen, "desgaitasun" hitza ordezkatzeko. Biztanleria sektore horren definiziotik negatibotasuna kendu, eta bere aniztasun funtsa indartu nahi izan zuten hala.
Egiaz, kontzeptu hori giza komunitatea ulertzeko modu, ikuspegi edo filosofia berri eta parekideago batean sartzen da, eta "normaltasunaren zibilizazioa"-ren gezurrezko paradigma alde batera uztea proposatzen du. Egun arte indarrean egon den eredu "normalizatzaile"-an, pertsona desberdinei "arazo-kasu" gisa begiratu zaie; izan ere, "anormal"-tzat hartu dira eta, horregatik, artatu, konpondu, "normaldu" edo... isolatu behar ziren. Ez ziren eskubideen subjektutzat hartzen, baina bai arazoen subjektutzat.
Aniztasun funtzionala daukagun emakumeok eta gizonok biztanle gehienak ez bezalakoak gara, ikuspuntu biofisikotik. Ezaugarri desberdinak izanda, eta gizarteak sortutako ingurunearen baldintzak direla-eta, zeregin berberak beste modu batean egin beharrean izaten gara, batzuetan beste pertsona batzuen bitartez. Hala, pertsona gor asko begien edo zeinu eta keinuen bidez komunikatzen dira, gainerako biztanleok batez ere hitzen eta belarriaren bidez egin ohi dugun bitartean; betetzen dugun funtzioa, ordea, berbera da: komunikazioa. Joan-etorriak egiteko, pertsona batek gurpildun aulkia erabil dezake gehienetan, beste batzuek euren hankak darabiltzaten bitartean; funtzio bera modu desberdinetan burututa.
Horregatik, "aniztasun funtzionala" esapidea errealitate bati egokitzen zaio, zeinean pertsona baten funtzionamendua gizarte gehienarena ez bezalakoa baita. Esapide horrek pertsonaren desberdintasuna hartzen du aintzat, baita gehiengoen begirunerik eza ere, ez dutelako aniztasun funtzionala kontuan izan gizartea eta ingurunea eraikitzeko euren prozesuetan (Lobato Galindo M. eta Romañach Cabrero J., 2005).
FVIk proposatutako eredua planteamendu erraza da, eta erronka iraultzailea dakarkio gizarte kontzientziari: aniztasun funtzionala dugun pertsonok giza aniztasunaren beste eragile bat baino ez garela onartzea. Ekonomia eta gizarte bidegabeak gizabanako debaluatu maila eman digu. Ikuspegi horren aurrean, FVIk Bizi Independentearen eredua defendatu eta aldarrikatu du, aniztasun funtzionala duten pertsonen bizitzeko eta euren bizitzen kontrola izateko eskubidea.
(Ikus Juan José Marañaren argitalpenak, "Vida Independiente. Nuevos modelos organizativos". Obra Social Caja Madrid, 2004).
Igo