Hasiera batean genero interesak kontzeptua Maxine Molyneuxek (1985) garatu zuen, eta honela definitu zuen: “Emakumeek ‑edo gizonek ere bai‑ euren gizarte kokapenagatik gara ditzaketen interesak, euren genero ezaugarrien arabera. Estrategikoak edo praktikoak izan daitezke: bakoitza bere modura sortzen da eta bere ondorioak dakarzkio emakumeen subjektibotasunari. Genero premia praktikoak sozialki esleitutako rolen baitan emakumeek dituzten premiak dira, funtsean gertuko familiari eta tokiko komunitateari begira, aurrez ezarritako zenbait zama eta betebehar sozialen arduradunak diren aldetik. Interes estrategikoak ez datoz emakumeek euren betebehar tradizionalak betetzeko egindako ahaleginen ondorioz, baizik eta euren kontzientzia hartzetik, gizonen nagusitasun eta pribilegioko egiturak gizarte ezarpenak direla eta, beraz, alda daitezkeela gero eta argiago jabetu baitira”. Caroline Moserrek[1] eta Kate Youngek[2] giza garapeneko prozesuen plangintzara eroan dute kontzeptualizazio hori, eta genero premia praktikoak eta genero interes estrategikoak esan diete.
Gehiago irakurri
Emakumeak ez dira euren ezaugarri biologikoetan oinarritutako osotasun homogeneo bat, baina arazo komun batzuei aurre egin behar diete. Sailkapen batzuek aniztasuna sortzen dute, hala nola klase posizioak, adinak, etniak, erlijioak, kulturak, nazionalitateak, sexu aukerak; baina desberdintasunak ere sortzen dituzte klase, adina, erlijio, eta abarren arabera. Genero desberdintasuna beste desberdintasun eragile bat gehiago da, eta emakumeak batzen ditu. Emakumeen interesak orokorrak izan daitezke ‑klasea, adina‑, emakumeak banatzen eta gizonak batzen dituzten horiek; genero interesek, aldiz, emakumeak batzeko oinarria ezarri dute, eta beste generoko kideen –gizonen‑ aurka jarri dituzte. Emakumeen mugimendua genero interes horietan oinarritzen da eta, aldi berean, Genero Premia Praktikoak (PP) eta Genero Interes Estrategikoak (IE) bereizi ditu. Lehenak emakumeek tradizioz esleitu zaizkien rolak ‑hala nola ama, emaztea eta etxekoandrea‑ betetzeagatik dauzkatenak dira, eta bigarrenak genero desberdintasunen azterketatik sortu dira.
Genero PPak emakumeen uneko egoera materialari lotuta daude, baita haien senideei eta euren bizi baldintzei ere, hala nola elikadurari, urari, egurrari, etxebizitzari, hezkuntzari edota osasun arretari. Generoak baldintzatutako lan banaketaren eta tradizioz esleitutako genero rolen ‑ama, emaztea, etxeko andrea‑ arabera atxikitako erantzukizunetan oinarrituta definitu dira. Arlo zehatzei lotuta daude, baita atsekabe egoerei ere, baliabiderik ezari; erraz ikus eta kuantifika daitezke; epe nahiko laburrean baliabide zehatzekin ase daitezke, eta beste pertsonek, hala nola Estatuak eta GKEek ere ase ditzakete; emakumeak berez mugiarazten dituzte; ez dituzte auzitan jartzen genero desberdintasunaren oinarriak eta ez dituzte genero rolak eraldatzen. Behin beterik edo aserik, emakumeen eta haien familien egoera hobetzen dute gizarte jakin batean.
Genero IEak, berriz, emakumeek gizonekin duten mendekotasuna aztertuz definitu dira. Emakumeen gizonekiko posizio ekonomiko, sozial, politiko eta kulturala baldintzatu duten arauei eta kultura tradizioei lotuta daude , baita genero desberdintasunari eutsi dioten zutabeei ere: generoak baldintzatutako lan banaketa, lana lortzeko desberdintasunak, diru sarreren kontrola, sexu normatibitate bikoitza, familia kontzeptua, amatasunaren eta aitatasunaren balorazio bikoitza, boterea eta nagusitasuna dakartzan genero indarkeria, baliabideen eta etekinen eskuragarritasuna eta kontrola, emakumeen eta femeninoaren kultura bazterkeria, eta familia, komunitate zein gizarte mailako erabakietan partaidetza eta boterea eskuratzeko desorekak. Kultura arau eta tradizio horiek berberak dira emakume guztientzat, baina desberdin agertzen dira klasearen, adinaren, etniaren, erlijioaren edo kulturaren arabera. Zailagoa da haiek ikusaraztea eta kuantifikatzea eta, beraz, haiek asetzea abstraktuagoa da; emakumeek kontzientzia hartu eta antolatzeko banakako eta taldeko ‑epe luzeko‑ prozesuak behar dira; genero rol tradizionalak aldatzea eskatzen dute eta haiek asetzeak genero zuzentasun handiagoa dakar. Lortutakoan, Genero IE-ek emakumeen gizonekiko posizioa hobetuko dute gizarte jakin batean.
[1]MOSER, Caroline: “La planificación de género en el Tercer Mundo: enfrentando las necesidades prácticas y estratégicas de género”, Una nueva lectura: género en el desarrollo, Lima, Entre Mujeres, 1991, 55-124. or.
[2]YOUNG, Kate: “El potencial transformador en las necesidades prácticas: empoderamiento colectivo y el proceso de planificación”, Poder y Empoderamiento de las mujeres, Bogotá, Tercer Mundo, S.A., 1997.
Igo
