Generoa, teoria bat eta azterketa esparru bat den aldetik, ez da eraikuntza monolitiko bat. Askotariko ikuspegiak daude, eta, beraz, askotariko enfasiak. Genero analisia erabiltzen duten guztien helburua ez da gizonen eta emakumeen arteko desberdintasunak ekitaterantz eraldatzea. Garapenean, askotan, emakumeen eta genero ikuspegiaren erabilera instrumentala egiten da: arreta jartzen da emakumeek garapenari egiten dioten ekarpenean, eta ez emakumeek garapenaz espero duten horretan. Halere, emakumeak eskubideen subjektutzat hartzen direnean eta azken helburua genero ekitatea denean, ulertzen dugu genero ikuspegitik gizonen eta emakumeen arteko genero harremanak eta emakumeei eragiten dieten desberdintasunak eraldatzea bilatzen dela, eta horrek guztiak zentzu politiko bat duela.
Gehiago irakurri
Abiapuntu horretatik, generoen arteko aldeei eta harreman sozialei buruzko informazioa sistematikoki eta etengabe biltzean eta aztertzean datza genero analisia, horrela generoa oinarri duten desberdintasuntasunak identifikatu, ulertu eta aldatzeko. Genero ikuspegia kontuan hartzeak esan nahi du ezinbesteko dimentsio izango dela gizarteak bereiztean, egituratzean eta hierarkizatzean, eta ez soilik analisirako beste aldagai bat.
Hortaz, genero azterketa garatzeak honakoa dakar berekin:
- Sexuaren arabera banatutako informazioa edukitzea (baldintza bat da, ez analisia bera).
- Genero adierazleak lantzea.
- Aztertzea generoen arteko aldeak nola eta zergatik gertatzen diren, beren larritasuna, kausak, eta zein baliabide aplikatu diren edo aplika daitezkeen aldeok desagerrarazteko.
Funtsezko bi gairen berri ematen du genero azterketak:
- Bereizketa: gizonen eta emakumeen beharrizanen, motibazioen, trebetasunen, baliabideen eta jardueren arteko diferentziak.
- Desberdintasuna, genero femeninoaren aurkako diskriminazioa dakarrena. Abagune gehienetan, emakumeek desabantailak dituzte, gizonekin alderatuta. Garrantzi gutxiagoko posizioetan daude hainbat alorretan. Euren balorazio soziala txikiagoa da, eta etxean egiten duten ekarpen ekonomikoa ezkutuan uzten da. Baliabideak eta etekinak eskuratzeko, erabiltzeko eta kontrolatzeko aukera ez da berdina gizonentzat eta emakumeentzat. Erabakiak hartzeko gaitasuna mugatuagoa da emakumeentzat, gizonekin alderatuta.
Genero analisia hainbat joera metodologikoren arabera egin daiteke, hau da, lan aplikaturako sistema analitiko eta metodologikoekin. Sistema analitiko horiek kontzeptualizazio operazionalizatuak dira, eta emakumeekiko edo genero esku hartze sozialaren lanerako balio du. Errealitatea kontzeptualizatzeko eta generoa zein garapena pentsatzeko modu horiek eragina dute errealitatean esku hartzeko proposatzen diren moldeetan. Hori dela eta, garrantzitsua da analisi esparruen azterketa kritikoa egitea, horietako bakoitzak alderdi batzuk nabarmentzen eta beste batzuk alboratzen dituelako, eta, beraz, beren heldu eta ondorioak askotarikoak dira.
Azterketa alor horiek ekarri zituen abagune historikoa Nazio Batuen Erakundeak emakumeen inguruan antolatutako hamar urtekoarekin (1975-1985) hasi zen. Emakumeei buruzko bilakaera teorikotik –handik heldu zen generoaren kontzeptua‑ eta emakumeen zein generoaren arazoek esku hartze soazialaren edo garapen politiketan duten ibilbidetik abiatuta sortu ziren.
Garapenaren praktikari dagokionez, bi garai izan dira: 1970eko hamarkadan ‘Emakumeak garapenean’ hasi zen, eta gero, 1980ko hamarkada inguruan, ‘Generoa garapenean’ deiturikoa abiatu zuten. Era berean, joera orokor horien barruan ikuspegi bat baino gehiago dago, emakumeak garapenean txertatzeko izan diren eta oraindik badauden moduen inguruan: ongizatea, pobreziaren aurkako borroka, ekitatea (berdintasuna), eraginkortasuna eta jabekuntza. Ikuspegi horiek ez dute ordena kronologikorik, ez dira elkarren aurkakoak eta hainbat eratara mantentzen dira egun, martxan jartzeaz arduratzen diren eragileen arabera. Garapenaren praktikan eta teorian izandako mugimenduen parte izan dira nazioarteko erakundeak, estatuak, gobernuz kanpoko erakundeak, emakumeen mugimenduak, feministak eta zimendu elkarteetan.
Valdés, Teresa: Igualdad y Equidad de Género: Aproximación Teórico-Conceptual. Herramientas de trabajo. UNFPA (2006).
Igo