Korronte feministen tipifikazio horrek batez ere 70-80etako Europa kontinentalean izan zuen garrantzia, feminismo anglosaxoian nagusitu ziren beste izendapen batzuen aurrean (adibidez, feminismo erradikala edo sozialista feminismo liberaletik bereizten duena).
Gehiago irakurri
Lehenbizi, esan behar da planteamendu politiko horietako bakoitza aldi berean konplexua eta askotarikoa dela, hots, ‘berdintasunaren feminismoa’-ren zenbait bertsio daudela (feminismo erradikalaren[1] edo feminismo sozialistaren joera batzuetatik liberaleraino), eta era berean, ‘diferentziaren feminismoak’ ere (edo ‘diferentzia sexualaren pentsaera’, batzuek nahiago dutenez) zenbait direla. Espaniar estatuan, ‘feminismo ilustratua’ ere esan diogunaren teorialaririk garrantzitsuenak izan dira berdintasunaren feminismoaren defendatzaile handiak, bereziki Celia Amorós eta Amelia Valcárcel, beste askoren artean. Ez dago, ordea, haien planteamenduak ekintza instituzionalari edo, are, kapitalismoaren aurkako ikuspegi aktibista edota subertsiboagoei lotuago dauden beste batzuekin parekatzerik, horiek ere berdintasunaren feminismoaren baitan koka baitaitezke. Milango Emakumeen Liburutegiaren inguruan hedatutako pentsaera, Frantzian psikoanalisiari lotutako teorialariek edo Espaniar Estatuan Victoria Sendón edo Marijose Urruzola bezalako militante eta pentsalariek garatutakoa, diferentziaren feminismoaren adibide batzuk dira.
‘Berdintasunaren feminismoa/diferentziaren feminismoa’ dikotomia ezarri zen urteetan, feminismoaren barruko eztabaidaren ardatza feminismoaren helburuak (hots, borroka feministaren bidez lortu nahi dugun hura) gizonekiko berdintasunari ala diferentziari lotuta ulertu behar diren ebaztea izan zen. Bidenabar, emakumeok eta gizonok nortasun desberdinak dauzkagun ala ez ere eztabaidatu zen[2]. Gaur egun feminismo bien planteamenduak derrigorrez kontrajarrita ez daudela errepikatu bada ere, batak eta besteak azpimarratzen dutena desberdina da, eta elkarren aurkakotzat ulertu dira maiz. Edozelan ere, berdintasunaren feminismoa aldarrikapenaren esparruan jardungo da; bere arabera, emakumeek gizonen eskubide berberak izan behar dituzte (eta ez gutxiago edo beste batzuk), baliabide berdinak eskuratu behar dituzte, lan berdinagatik soldata berdina kobratu behar dute, eta aukera berdinak izan behar dituzte.
Emakumearen harrotasuna aldarrikatzen duen jarreratik (arrazakeriaren aurkako borrokaren ‘black is beautiful’ delakoaren antzera), androzentrismoaren kritika lehen planoan jarrita, diferentziaren feminismoaren aburuz, berdintasun aldarrikapen horrek gizonezkoen munduan sartzea dakar, hura auzitan jarri barik. Diotenez, berdintasunaren feminismotik eredu patriarkala ez da zalantzan jarri: emakumeak bertan txertatzea baino ez da nahi. Braidottik dioenez, “emantzipazioak mendetan gizonek menderatutako gizartearen arauei, irizpideei eta balioei egokitzea badakar, talde menderatzailearen balio material eta sinboliko berberak zalantzan jarri barik onartuz, orduan emantzipazioa ez da nahikoa”[3].
Baina uler dezakegu diferentziaren feminismoak planteatzen duena egokia dela, androzentrismoari egiten dion kritika berdintasunaren feminismoak defendatzen duen aldarrikapen logikarekin bateragarria eta osagarria den aldetik[4]. Bestalde, berdintasunaren feminismoaren aldeko batzuen arabera, diferentziaren feminismoak nortasun femeninoa zaintzeko premia azpimarratzeak –nortasun maskulinoan urtu barik (hori baita hegemonikoa, bere burua iruzurrez neutrotzat aurkeztu duena, genero markarik gabe, ‘gizatiarra’ besterik gabe[5])‑ esentzialismo akritikora eraman gaitzake: emakumea izatea zoragarria dela esaten badugu, hori izateak patriarkatuak esleitu dizkigun ezaugarri batzuk (hunkiberatasuna, enpatia, sentiberatasuna...) dakartzala ulertuta, eta ezaugarriok nortasun femeninoa eratzen dutela aldarrikatzen badugu, diferentziaren feminismoaren aldekoek (edo batzuek, behintzat) egiten duten bezala, oharkabean geure zapalkuntzaren konplizeak izateko arrisku argia daukagu.
[1]. Egiaz, hastapeneko feminismo erradikalaren korronte batzuk baino ezin litezke ‘berdintasunaren feminismoa’-ren baitan (edo gertu) kokatu; izan ere, feminismo erradikalak berehala izan zuen bere garapenetako bat ‘feminismo kulturala’ deitutakoan, diferentziaren feminismoaren ildo guztiz berekoa izanik.
[2]. Cfr. Teresa Maldonado, Diversidad dichosa, El Viejo Topo/134 (1999), 23-29. or.
[3]. Rosi Braidotti, Feminismo, diferencia sexual y subjetividad nómade, Gedisa, Bartzelona, 2004, 20. or.
[4]. Cfr. Celia Amorós, La gran diferencia y sus pequeñas consecuencias... para las luchas de las mujeres, Madril, Cátedra, 2005, 43-46. or.; 354 eta hur.; 368 eta hur..
[5]. Horixe da, hain zuzen ere, androzentrismoa: maskulinoa gizatiarrean ezkutatzea, eta hala, emakumeok gizatiarrean dugun partea eskatzen dugunean... gizonak izan nahi dugula esaten digute!
Igo